به گزارش خبرنگار مهر، کتاب حاضر پژوهشی موشکافانه در مورد نام «برازجان»، مرکز شهرستان دشتستان در استان بوشهر است. نویسنده کتاب، عبدالرسول خیراندیش، دکترای رشته تاریخ و استاد دانشگاه شیراز در عرصه مطالعات تاریخی و به ویژه حوزه مطالعات خلیج فارس و خود یک برازجانی است.
نویسنده در مسیر تحقیقاتی خود از روش‌ها و یافته‌های علوم دیگر و در تبیین نظریه خود هم از عکس‌ها و طرح‌های رنگی و سیاه و سفید بهره گرفته است. در دیباچه کتاب آمده است:
«پژوهش درباره نام «برازجان» اگرچه کاری طولانی بود، اما هیچگاه از آن حساس خستگی نکردم، علاقه‌مندی به زادگاه و مردم اصیل و شریف آن هر چند برای من انگیزه‌ای قوی بوده است، اما پیش و بیش از آن، این احساس الهام بخش که درباره گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ پرافتخار ایران کهنسال جستجو می‌کنم، در من شور و شوقی فراوان ایجاد می‌کرد. بر همین اساس و نیز با عنایت به تمامیتی که همان تاریخ و تمدن ایرانی است، به جستجو درباره نام برازجان پرداخته‌ام. نتیجه آنکه واژه برازجان و آنچه را که مربوط به آن یافته ام، به سان گوهری است از گنجینه ادب، فرهنگ، تاریخ و گوناگون بررسی، اعم از کتابخانه‌ای، مصاحبه‌ای و میدانی را به کار بسته‌ام و نیز از راهنمایی‌ها و کمک‌های استادان بسیار بهره برده‌ام ... هر چند در ابتدا انجام پژوهشی کم‌حجم را در نظر داشتم، اما حاصل تلاش طولانی، این مبحث را پردامنه کرد و در عمل پژوهش درباره نام برازجان را مبدل به یکی از پژوهش‌های تفصیلی درباره یک نام جغرافیایی در مجموعه تحقیقات ایرانی ساخت. پرداختن به معنای نام برازجان در ابتدا فقط برایم از این رو اهمیت داشت که در نگارش تاریخ برازجان به کار آید. در نتیجه نکته خاصی را پیش از آنچه که در کتاب‌ها منعکس شده بود، مدنظر نداشتم. اما دو نکته کم کم مرا به پرسشی علمی در این باره کشاند اول آنکه تعدد و تنوع نظرات در این باره را بسیار فراوان دیدم که خود موجب سردرگمی همگان می‌شد. دوم آنکه اندیشه و جستجو درباره آغاز تاریخ برازجان، موجب شد طبیعت و جغرافیای آن را مورد توجه دقیق قرار دهم.»
کتاب حاضر با مباحث مقدماتی در مورد علم شناخت نام های جغرافیایی (توپونومی) و علم لغت شناسی (فیلولوژی) و سپس با نگاهی به موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی برازجان در فصل نخست آغاز می‌شود. در فصل دوم تمام نظریاتی که تاکنون در مورد نام برازجان ارائه شده است، به اطلاع خواننده برسد. در فصل سوم تمام آبادی‌ها و مکان‌هایی که در سرزمین ایران به نام «برازجان» نامیده شده‌اند، از کهن‌ترین اعصار تا امروز، معرفی شده‌اند. نویسنده اکثر آنها را خود شخصاً دیده و تصاویری از آنها را نیز در کتاب آورده است. در فصل‌های بعدی، نویسنده به تجزیه و تحلیل نام «برازجان» از منظر زبان شناسی، باستان شناسی، کتیبه شناسی، منابع تاریخی و ادبی و...، جغرافیایی، مردم شناسی و فرهنگ عامه، تجربیات و مشاهدات مکرر شخصی پرداخته و سرانجام نظریه نام شناختی خود را چنین تدوین کرده است:
«برازجان به معنای جای بلند است؛ اما منظور هر نوع بلندی یا داشتن بیشترین بلندی نیست، بلکه زمینی که نسبت به محیط اطراف خود در یک مکان، اولین اشعه آفتاب صبحگاهی را دریافت کند، «برازجان» نامیده می شود. چنانکه نام «البرز» و در اوستایی «هرابرزئیتی» یا در پهلوی «هربروز» به همین معناست: جای بلندی که اولین آفتاب صبحگاهی را دارد و درخشان دیده می‌شود و به دلیل روشنایی، گرما و به طور کلی باز بودن، در معرض دید قرار دارد و در نتیجه برای سکونت مناسب دانسته می‌شود. بدین جهت برازجان به عنوان اسم مکان، دامنه معنایی از یک مکان طبیعی تا سکونتگاه انسانی را داراست. به همین جهت است که در لغتنامه‌های فارسی، براز به معنای بلندی و روشنایی و برازندگی معنا شده است. بستر جغرافیایی و سیر تاریخی نام برازجان دشتستان، از دیگر مباحث این کتاب به شمار می‌آید.»
نویسنده همچنین می‌نویسد: «بجز مکتوبات، موقعیت جغرافیایی و طبیعی «برازجان دشتستان» را مورد بررسی‌های مکرر قرار دادم. تجربه سال‌ها زندگی و به سر بردن در کوچه‌ها و محلات شهر تا کوهستان و نخلستان پیرامون آن سرانجام مرا بدین نتیجه رساند که بلندی مکان اولیه بنای شهر و موقعیت آن در قبال طلوع آفتاب، کلید درک این مطلب است... نتیجه آنکه برازجان به معنای زمینی است که به دلیل بلندی به نسبت زمین‌های اطراف و موقعیت طلوع خورشید در یک محل، اولین جایی است که در روشنایی صبح قرار می‌گیرد. بدین لحاظ هم زیبا و درخشان است و هم برازنده سکونت مردمان. این نظریه‌ای است که در این پژوهش بدان رسیده ایم....».
کتاب 152 صفحه‌ای «برازجان، سرزمین آفتاب بامدادان» در قطع رقعی به قیمت 10 هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما